مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در دورة مشروطه تا سلطنت رضاشاه

نویسندگان مقالۀ حاضر درصدد هستند تا موضوع خواسته‌های اجتماعی و فرهنگی زنان (مانند آموزش ‌و پرورش، ارتقای سطح بهداشت عمومی، جلب رضایت دختران به هنگام ازدواج، شروط ضمن عقد، و سپردن مدیریت امور بانوان به خود آن‌ها) را از دوران مشروطه تا مقطع سلطنت رضاشاه بررسی کنند. در این مقاله استدلال شده است که، برخلاف تصور رایج، زنان ایرانی حتی در مقطع بعد از کودتای سوم اسفند و حکومت رضاشاه هم تلاش داشتند مطالبات خود را بر اساس بازتفسیری از آن‌ چیزی استوار کنند که به‌مثابۀ عرف و عادت در بین مردم رایج بود و بیش‌تر درصدد بودند رفتار مردم عادی با زنان را، که توأم با خشونت و نادیده‌گرفتن حقوق ایشان بود، اصلاح کنند نه این‌که لزوماً امری را ترویج کنند که مغایر با موازین فرهنگ مسلط برخاسته از احکام مدنی شرع باشد. فرضیۀ مقالۀ حاضر این است که مبانی حقوق مدنی مدنظر زنان، از جمله نکاح و طلاق و ارث و مالکیت، عمدتاً برگرفته از احکام شرعی بوده است که در دورۀ دوم سلطنت رضاشاه، برخلاف گذشته، از حالت تشتت خارج شد و جنبۀ قانونی به خود گرفت.